Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός : Προεκλογικά αναβαθμισμένος, μετεκλογικά εξαφανισμένος

                         

Σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία με την ταχύτατη ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών η λήψη επαγγελματικής απόφασης γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη και πολυδιάστατη διεργασία. Η σωστή επιλογή εργασίας επιτρέπει στο άτομο να αξιοποιεί τις δυνατότητές του, τα ενδιαφέροντά του, αυξάνει τις πιθανότητες για μια επιτυχημένη επαγγελματική καριέρα και βελτιώνει τις συνθήκες της ζωής σε προσωπικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. 

Ο θεσμός που μπορεί να βοηθήσει στη κατεύθυνση αυτή είναι ο Σχολικός

Επαγγελματικός Προσανατολισμός (Σ.Ε.Π.). Για αυτό και στα εκπαιδευτικά συστήματα των περισσοτέρων ευρωπαϊκών και όχι μόνο χωρών ο θεσμός του ΣΕΠ θεωρείται αναγκαίος και κατέχει μια σημαντική θέση στην πορεία και εξέλιξη του ατόμου.

 Στη χώρα μας οι πρώτες προσπάθειες για την εισαγωγής του Σ.Ε.Π. στην εκπαίδευση γίνονται στο τέλος της δεκαετίας του ’30 (Α.Ν.1905/1939, σ.2) 

Η εξέλιξη του θεσμού μετά από την εισαγωγή του στο επίσημο εκπαιδευτικό

σύστημα πέρασε από διάφορες φάσεις ενίσχυσης (1954 – 1966, 1976 – 1993, 1997 – 2010) και συρρίκνωσης (1967 – 1975, 1994 – 1996, 2010 – σήμερα).  

Από το 2010 η λειτουργία του ΣΕΠ άρχισε να βαραίνει τον κρατικό προϋπολογισμό και λόγω των οικονομικών προβλημάτων που ακολούθησαν, σταδιακά συρρικνώθηκε. Τα κοινοτικά κονδύλια για την εδραίωση του ΣΕΠ (επιμόρφωση εκπαιδευτικών με επιμορφώσεις μακράς διάρκειας, έκδοση βιβλίων, εξοπλισμός δομών ΚΕΣΥΠ, ΓΡΑΣΕΠ, ΓΡΑΣΥ κ.ά.), δεν έπιασαν τόπο. Με τη διαπιστωτική πράξη του υπουργού παιδείας, (ΦΕΚ 5440/τ.Β΄/5.12.2018), από 26-11-2018 σταμάτησε η λειτουργία των Γραφείων Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΓΡΑ.Σ.Ε.Π.) και των Κέντρων Συμβουλευτικής – Προσανατολισμού (ΚΕ.ΣΥ.Π.)  τα οποία καταργήθηκαν με την παρ. 2 του άρθρου 17 του ν. 4547/2018.  και έληξε η θητεία των Υπευθύνων Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού. 

Η Ν.Δ. το 2018, στο προεκλογικό της πρόγραμμα μιλούσε για ουσιαστική αναβάθμιση του επαγγελματικού προσανατολισμού από το Γυμνάσιο. Μιλώντας στην 6η Ετήσια Οικονομική Διάσκεψη της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών, 1/10/2019  η  υπουργός Παιδείας κ. Κεραμέως τάχθηκε υπέρ του υποχρεωτικού επαγγελματικού προσανατολισμού  από την Α’ Γυμνασίου. Περιμένοντας, λοιπόν, την αναβάθμιση του μαθήματος, αυτό καταργήθηκε!

Το 2019-2020 ενημέρωση των μαθητών όσον αφορά τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό επίσημα δεν υπήρξε, εκτός από κάποιες περιπτώσεις σχολικών προγραμμάτων που μπορεί έγιναν σε εθελοντική βάση στα πλαίσια των Σχολικών Δραστηριοτήτων, τα οποία γίνονται εκτός προγράμματος, χωρίς συμπλήρωση ωραρίου και υπερωρίες (σε αντίθεση το ότι συμβαίνει με τους ομίλους των πρότυπων και πειραματικών σχολείων) με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τη διαθεσιμότητα των εκπαιδευτικών. 

Το σχολικό έτος 2020-2021 στα πλαίσια των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων που έγιναν πιλοτικά σε 78 Γυμνάσια υπήρχε η ενότητα “Δημιουργώ και Καινοτομώ” με την επιμέρους θεματική  (μία από τις έξι προτεινόμενες) “Γνωριμία με επαγγέλματα”.  Αν και δεν έχουμε στοιχεία για τον αριθμό των Γυμνασίων στα οποία έγινε θεματική ενότητα “Γνωριμία με επαγγέλματα” (και σε ποιο βαθμό αναπτύχθηκε), ακόμη και αν δεχτούμε ότι έγινε και στα  78 επιλεγμένα Γυμνάσια αυτά αποτελούν μόνο το 5% του συνόλου των 1680 Γυμνασίων (περίπου).  Άρα δεν μπορούμε να μιλάμε για ενημέρωση των μαθητών στα Γυμνάσια. 

Ο Σ.Ε.Π. απουσιάζει επίσης και  Ωρολόγιο Πρόγραμμα της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου από το σχολικό έτος 2011 – 2012 (αν και θεωρείται ως «τάξη προσανατολισμού»), όπως επίσης και από Ωρολόγιο Πρόγραμμα της Α΄ τάξης των Πρότυπων ΕΠΑ.Λ. που δημιουργήθηκαν πρόσφατα. 

Οι Υπεύθυνοι Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού που θα τοποθετούνταν σε κάθε Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σύμφωνα με το άρθρο 27 του ν. 4823/2021, ακόμη δεν τοποθετήθηκαν. Για να καλυφθεί το κενό η υπουργός Παιδείας έφερε τροπολογία για την Επιλογή́ Υπευθύνων Σχολικού́ Επαγγελματικού́ Προσανατολισμού́ κατά́ το σχολικό έτος 2021-2022 που ενσωματώθηκε σε νόμο του υπουργείου υγείας (Άρθρο 124  4876/2021). Όμως είμαστε ήδη στα μέσα της σχολικής χρονιάς και η ενημέρωση των ενδιαφερομένων μαθητών φαίνεται να είναι προβληματική αν ληφθούν υπόψη και τα προβλήματα που δημιουργούνται από τις γραφειοκρατικές διαδικασίες. Επίσης τα Γραφεία Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΓΡΑΣΕΠ), που προβλέπονται στον  4823/2021 (άρθρο 27) και θα  λειτουργούσαν σε Γυμνάσια και Λύκεια σε όλη τη χώρα δεν έχουν στελεχωθεί.  Όμως ο επαγγελματικός προσανατολισμός, πρέπει να γίνεται έγκαιρα και να παρέχει επαρκή και έγκυρη πληροφόρηση κάτι που ούτε φέτος φαίνεται να γίνεται.   

Τέλος, όσον αφορά τις Επαγγελματικές Σχολές Κατάρτισης του επιπέδου 3, δεν έχει γίνει ακόμη τίποτα και δεν έχει ενημερωθεί κανείς αν και έχει περάσει ένας χρόνος από τη ψήφιση του σχετικού νόμου (4763/2020 -  ΦΕΚ 254/Α/21-12-2020, άρθρο 9). Οι σχολές αυτές υπήρχαν και καταργήθηκαν γιατί δεν υπήρξε συμμετοχή. Λειτούργησαν μόλις 4 από τις 95 που προβλεπόταν να λειτουργήσουν. Έρευνα για την αποτυχία του θεσμού δεν έγινε. Το πως και πότε θα λειτουργήσουν δεν ξέρουμε. Θεσμοί καταργούνται και επανασυστήνονται χωρίς αξιολόγηση με ότι μπορεί να σημαίνει αυτό για τον εξοπλισμό, τις υποδομές και τη δουλειά που είχε παραχθεί σε αυτές τις δομές. Αν πραγματικά ενδιαφέρεται η κυβέρνηση για την επαγγελματική εκπαίδευση θα πρέπει τάχιστα να επαναφέρει το θεσμό του Σχολικού́ Επαγγελματικού́ Προσανατολισμού́ σε στέρεα και βιώσιμη βάση. Εξάλλου είναι υποχρέωση της πολιτείας σύμφωνα με τις υπάρχουσες νομοθετικές διατάξεις  (άρ.9, 1426/1984 και  παρ. 1, άρ. 28 του συντάγματος). Σε κάθε άλλη περίπτωση οι παλινωδίες θα συνεχίζονται εσαεί.

 

 

Γκιμίσης Βασίλης   M.Εd.  Μαθηματικός